E ‘anga‘anga ta‘okota‘i ana te au tu turanga tauturu, i te ‘akateretere i te au manamanatā tupu po‘itirere, e te ‘ākono i te tangata kia vai ponuiā‘au. Na‘ai e rave i te a‘a, i roto i te tuātua manamanatā tupu po‘itirere?

Te Civil Defence Emergency Management Groups

E ‘aka‘aere‘ia ana te ma‘ata‘anga o te au turanga o te manamanatā tupu po‘itirere rikiriki, e te turanga manamanatā tupu po‘itirere tau. Teia te ‘ākara‘anga, na te Whakaratonga Iwi, e ‘aka‘aere ana i te au ‘are kā.

Tei roto katoa i Aotearoa, te au manamanatā rikiriki, e te au manamanatā tau ua, tei ‘akatupu‘ia e te au manamanatā nātura, mei te vai-puke. Na to‘ou kōnitara ‘oire, e to‘ou Civil Defence Emergency Management Group, e ‘aka‘aere ana i teia. Tei roto i te Civil Defence Emergency Management Groups, te au kōnitara o te au taone mama‘ata, e te au kōnitara o te au taone i va‘o, tei roto i te vaka ‘okota‘i.

E ta‘inga‘uru ma ono Civil Defence Emergency Management Groups, i roto i Aotearoa.

Te External link
Civil Defence logo

Kimi‘ia te Civil Defence Emergency Management (CDEM) Group, no to‘ou ‘oire.

Te turanga o te manamanatā tupu po‘itirere o te ‘oire

Ka anoano‘ia teta‘i atu ‘akateretere‘anga na roto i te au turanga tauturu tūkētūkē, no teta‘i au manamanatā tupu po‘itirere. Me tupu teia, ka ‘akakite‘ia teta‘i manamanatā tupu po‘itirere no te ‘oire. Na te manamanatā tupu po‘itirere, e ‘akamana ana i te Civil Defence Emergency Management Group, i te ‘aka‘aere i te au rāvenga no te manamanatā tupu po‘itirere.

I roto i te tuātau manamanatā tupu po‘itirere, na te Civil Defence Emergency Management Group, e ‘aka‘aere ana i te au rāvenga no te manamanatā tupu po‘itirere. Tei roto i teia:

  • te ‘akako‘uko‘u‘anga mai i teta‘i atu au turanga manamanatā tupu po‘itirere.
  • te ‘akapāpu‘anga meitaki e, ka rauka te nga‘i no‘o‘anga, te kai, e te vai
  • te ‘akapāpu‘anga e, te ‘ākono meitaki ia ra te turanga no te tomo‘anga ki roto i te au ngā‘i kua kino, e
  • te ‘ōronga‘anga putuputu, i te au ‘akakitekite‘anga ki te ‘iti tangata.

Ka tauturu katoa pa‘a te Civil Defence Emergency Management Groups, i teta‘i taime, me kare teta‘i manamanatā tupu po‘itirere i ‘akakite‘ia.

Te turanga o te manamanatā tupu po‘itirere o te basileia

I roto i te au manamanatā tupu po‘itirere, na te Minita o te Emergency Management, e ‘akakite i teta‘i turanga manamanatā tupu po‘itirere. I roto i teia turanga, na te Director of Civil Defence Emergency Management e ‘aka‘aere. Na te National Emergency Management Agency, e ‘aka‘aere i te au rāvenga.

Teta‘i atu ‘anga‘anga a te Civil Defence Emergency Management Groups

I va‘o ake i te au manamanatā tupu po‘itirere, e tauturu ana te Civil Defence Emergency Management Groups, i te patu i te au ‘oire tangata kia mātūtū atu. Tei roto i teia:

  • te ‘anga‘anga i te ‘akatopa mai i te au ‘ēkōkō‘anga, e te au manamanatā e tuki ana i te au ‘oire tangata
  • te parāni‘anga no te au rāvenga no te tuātau manamanatā tupu po‘itirere, e
  • te arataki‘anga i te kimi rāvenga i muri ake i teta‘i manamanatā ma‘atama‘ata.

E ‘anga‘anga ta‘okotai ana te Civil Defence Emergency Management Groups ki roto i:

  • te au turanga manamanatā tupu po‘itirere
  • te au tipātimani o te kavamani
  • te iwi
  • te au ‘anga‘anga e ‘ōronga ana i te au turanga anoano‘ia, mei te uira, te au rāvenga komakoma‘anga, e te gas; e
  • teta‘i atu e tauturu ana i te tangata, e te au ‘oire tangata i roto i te kimi‘anga rāvenga i roto i te manamanatā tupu pō‘itirere.

E Civil Defence Emergency Management Plan, ta te au Civil Defence Emergency Management Group, tātakita‘i. Kia tāru‘ia ki roto i te Parāni:

  • te tū o te au manamanatā, e te au ‘ēkōkō‘anga, ta te Civil Defence Emergency Management Group, ka ‘aka‘aere
  • ta ratou rāvenga no te ‘aka‘aere‘anga, e
  • ta ratou parāni‘anga no runga i te au kimi‘anga rāvenga mei roto i te au manamanatā, e te au mea ‘ēkōkō‘ia.

Te Rākau Whakamarumaru

I va‘o ake i te au manamanatā tupu po‘itirere, e umuumu ana Te Rākau Whakamarumau, i te turanga mātūtū atu no te au manamanatā. E tamaru katoa ana aia, i te turanga ‘aka‘aere manamanatā tupu po‘itirere, o Aotearoa. Ei ‘akapāpu teia e, te ‘anga‘anga nei te turanga mei tei ‘irinaki‘ia, ma te kite i te au rāvenga, te ka tau kia ‘akapu‘apinga‘ia.

E turu ana Te Rākau Whakamarumaru, i te kite, e te ‘anga‘anga e rave‘ia nei i roto i te ‘oire, i te vaka, e te basileia. Tei roto i teia, te kavamani, te iwi, te kōnitara ‘oire, e te au putupu‘anga kare i raro ake i te kavamani, e te au putuputu‘anga ‘oire.

Na Te Rākau Whakamarumaru:

  • e ‘akakite mai i te au manamanatā, e te au ‘ēkōkō‘anga te ka tuki pakari i te basileia
  • e ‘ōronga i te arataki‘anga ki te Civil Defence Emergency Management Groups, e teta‘i atu, no runga i te ‘aka‘aere‘anga manamanatā tupu po‘itirere, e
  • te ‘ākara‘anga meitaki i te ‘anga‘anga a te Civil Defence Emergency Management Groups.
Te External link
Civil Defence logo

Kimikimi‘ia teta‘i atu no runga i Te Rākau Whakamarumaru (National Emergency Management Agency)

Te au tu manamanatā

Ra‘ira‘i ua atu te au manamanatā nātura, i roto i Aotearoa. Kimi‘ia te au rāvenga tau, i mua ake, i te tuātau e tupu ra, e i muri ake, i teta‘i ua atu tu manamanatā tupu po‘itirere.