E tele taimi e tutupu ai lologa i totonu o Niu Sila ma e mafai ona faaleagaina ai mea ma faaumatia ai le soifua. Saili i faamatalaga e te iloa ai gaioiga e fai a o lei tupu, i le taimi o tupu ai ma le uma ai o se lologa.

Faaitiitia aafiaga o lologa

Saili i faamatalaga o lamatiaga mai lologa i le nofoaga o e nofo ai. E ono maua mai le pulega faalotoifale punaoa ma faamatalaga i auala e faaitiitia ai mea e faaleagaina ona o lologa.

Toe iloilo i taimi uma lau inisiua. E tāua le fai o se inisiua mo lou fale ma meafale auā le toe tau amata ia foi i se lelei pe a faaleagaina meatotino i se faalavelave.

Fesootaiga i le upegatafailagi lava lea
A house

E lē mafai ona tatou valoia mala, ae e mafai ona tatou nofo sauni i ai. O lou fale o le tasi lea o nofoaga pito sili ona lelei e amata mai ai. Saili i mea e mafai ona e faia e saogalemu lelei ai lou fale ma mafuaaga e tatau ai ona siaki i taimi uma lau inisiua.

Nofo sauni a o lei tupu se lologa

Saili i faamatalaga mai le pulega faalotoifale pe afai ua lamatia lou fale po o lau pisinisi mai lologa ma auala latou te lapatai atu ai pe a moomia ona e tuua se nofoaga. Fesili i tulaga nei:

  • Fuafuaga e tuua ai se nofoaga ma faiga e tuuina atu ai lapataiga tau lotoifale i tagata
  • O mea e mafai ona fai mo au fagafao ma lafumanu pe afai e moomia ona e tuua le nofoaga
  • Auala e tuuitiitia ai lamatiaga o lologa e ono tupu i le lumanai i lou fale po o lau pisinisi

Fuafua mea tou te ono moomia ma fai faatasi se tou fuafuaga.

Faataitai lau fuafuaga mo faalavelave faafuasei ma le auala e te agai ese atu ai i nofoaga maualuluga.

Fai se fua e tuuitiitia ai mea e ono faaleagaina i lologa ma ia mautinoa o aofia mea ua faaleagaina ona o lologa i lau inisiua.

Fesootaiga i le upegatafailagi lava lea
Emergency supplies on some pantry shelves

A tupu se faalavelave faafuasei, e ono lē mafai ona e alu ese ma le fale mo le tolu aso pe sili atu. O lena e tele lava mea e te maua i lou fale e aogā mo faalavelave faafuasei. Vaai po o ā mea e te moomia ma fai sau fuafuaga e mafai ai ona e gafataulimaina le tulaga ua e maua ai.

Gaioiga e fai i le taimi o tupu ai se lologa 

Faamuamua le saogalemu. Aua e te faatalitali. Vave lau gaioi pe a e vaaia ua siisii le maualuga o le vai.

E mafai ona vave lava le oso o lologa ma le lolovaia ona o timuga malolosi. A e vaaia ua siisii le maualuga o le vai aua e te faatali mo se lapataiga aloaia. Agai loa i nofoaga maualuluga ma faamamao ese mai nofoaga ua lolovaia.

Faamamao ese mai nofoaga ua lolovaia

Aua lava ne'i e taumafai e te savali, aau po o le sopoia o nofoaga ua lolovaia. E toatele tagata ua maliliu mai le taumafai e ave le taavale i nofoaga ua lolovaia.

Ia iai lava le manatu ua faaleagaina suavai ua lolovaia ai se nofoaga mai lafumanu, vailaau oona ma suavai e lafoai ai otaota o tagata. E mafai ona e ma'i ai mai mea ua lolovaia. Ia mautinoa le fufulu o ou lima, lavalava ma meatotino pe a e lotea mea na lolovaia.

Afai e ono tupu se lologa:

Maua pea faamatalaga lata mai.(external link) Faalogologo i le leitio pe faitau faasalalauga a le Civil Defence Emergency Management Group i luga o le initaneti.

Nofo sauni e tuua le nofoaga ma faalatalata atu lau ato e te alu ese ma ave. Faalogologo i faamatalaga ua tuuina atu e auaunaga tau faalavelave faafuasei ma pulega a le Civil Defence. Mulimulitai i soo se faatonuga e tusa ai ma le tuua o le nofoaga o e iai. Ia tuua e oe lava le nofoaga pe a e iloa e saogalemu.

Ave fagafao i se nofoaga saogalemu ma faaputuga oloa i se nofoaga maualuga. Afai e moomia ona e alu ese, ave au fagafao. Afai e lē saogalemu mo oe, faapena foi ona lē saogalemu mo au fagafao.

Tapē le suavai, eletise ma le kesi pe afai na fautuaina le tulaga lea.

Ave mea anagata ma mea e lē saogalemu ona taatia e tuu i se fogafale maualuga atu pe a mafai. E aofia ai mea faigaluega eletise ma vailaau oona. Faaaogā containers e lē sao i ai le vai e teu ai mea tāua.

Sisi i luga ie faamalama, fala mamoe ma iemoega ia aua ne'i pa'i i le fola o le fale.

Vaai ou tuaoi ma soo se tasi e ono moomia lau fesoasoani.

Fesootaiga i isi upegatafailagi
Civil Defence logo

Saili nisi faamatalaga mai le tou Civil Defence Emergency Management (CDEM) Group.

Gaioiga e fai i le mae'a ai o se lologa

Faatoa mafai ona e toe foi i le fale pe a faailoa atu e le Civil Defence ma auaunaga tau faalavelave faafuasei ua saogalemu ona e toe foi. E ono lē saogalemu le toe foi i le fale tusa lava pe afai ua maui le lolovaia.

Aua ne'i e faalatalata i nofoaga ua faaleagaina. E te ono faalavelave i galuega laveai ma isi galuega o moomia vave ai le fesoasoani ma e ono lamatia tele ai mai mea na faaleagaina e lei uma ona faamamā ese.

Vaai muamua faatoa savali ai. A te'a se lologa, e ono maseesee pea le palapala ma le fola o fale po o le paepae ai o otaota, e aofia ai fagu taei ma fao.

Fesoasoani i isi pe a e mafaia, aemaise tagata e ono moomia tele le fesoasoani.

Afai ua faaleagaina au meatotino

  • Aua e te faia se mea e ono lamatia ai lou saogalemu pe atili leaga ai au meatotino.
  • Faafesootai lau kamupani inisiua i se taimi vave e mafai ai.
  • Afai e te nofo mautotogi, faafesootai lē e ona le fale ma le kamupani o inisiua ai au meatotino.
  • Pu'e ata o soo se mea ua faaleagaina. E fesoasoani e faagaioi vave ai le iloiloina o au talosaga.

Saogalemu o meaai pe a te'a se lologa

Tiai meaai ma vai na lolovaia, e aofia ai meaai tuu apa.

Alofia le inu po o le kuka o meaai e faaaogā ai le vai paipa seia e mautinoa e lē o palapalā. Mulimulitai i soo se faatonuga mai pulega faalotoifale i le faiga e faapuna ai vai.

Mo nisi faamatalaga i le saogalemu o meaai i le vaitaimi o tupu ai ma le uma ai o se faalavelave faafuasei tagai i le upegatafailagi a le Ministry for Primary Industries.

Galuega faamamā pe a uma se lologa

Faamamā ma faamago lou fale ma mea uma lava o iai. E manogi leaga ai lou fale mai mea na lolovaia. E masani lava ona taetaepalaloa mea pe a sili atu ma le lua aso o susū. E ono siāma ma manua lou fale pe a uma se lologa.

E ono mama'i ai tagata e maua i le ma'i sela, ilitata le tino i mea na tago ai po o le faafaigata ona mānava ona o le taetaepalaloa.

Talanoa i lau fomai po o se isi sui faafomai pe afai e te fia malamalama i faiga e faamamā ai po o le faigaluega mai se fale na lolovaia. Afai e tele se vaega ua taetaepalaloa, e ono moomia lou faafaigaluegaina o se tasi na te faamamā esea le taetaepalaloa.

Puipui ia te oe lava i lou faia o mea nei:

  • o se masini faamauina e mānava ai
  • ufi mata
  • totinilima
  • lavalava e puipuia ai oe e ufiufi ai ou lima ma vae, ma
  • seevae malosi.

Tiai soo se mea na lolovaia ma ua lē mafai ona faamamā.

Tiai soo se sipuni laupapa, mea fai uga e 'aai ai, ma matāsusu uga ma dummies pe afai na vāia i lologa. E leai ma se isi faiga e mafai ona faamamā lelei ai mea nei. 

Faapupuna se Vai mamā e fufulu ai falai ma mea e gaosi ai meaai. 

Fesootaiga i isi upegatafailagi
Ministry for Primary Industries logo

Saili i faamatalaga e te iloa ai auala e tausisia ai le saogalemu o meaai mai le upegatafailagi a le Ministry for Primary Industries.

Ituaiga lamatiaga

I totonu o Niu Sila e tele lamatiaga faalenatura e tutupu ai. Saili i faamatalaga e te iloa ai gaioiga e fai a o lei tupu, i le taimi o tupu ai ma le uma ai ona tupu o ituaiga faalavelave faafuasei taitasi.