Baha

Ang baha ay madalas nangyayari sa New Zealand at maaaring maging sanhi ng malaking pinsala at kawalan ng buhay. Alamin ang gagawin bago, sa oras ng, at pagkatapos bumaha.

Bawasan ang mga epekto ng baha

Alamin ang panganib ng baha sa inyong pook. Ang inyong lokal na council ay maaaring may mga mapagkukunan at impormasyon kung paano babawasan ang maaaring gawing pinsala ng baha.

Regular na repasuhin ang iyong seguro. Mahalaga ang pagkakaroon ng seguro para sa iyong bahay at mga nilalaman upang tulungan ka kung mapinsalaan ka sa isang sakuna.

Maghanda bago bumaha

Alamin mula sa inyong lokal na council kung ang iyong bahay o negosyo ay nasa panganib ng pagbaha at paano ka nila bibigyan ng babala kung kailangan mong lumikas. Magtanong tungkol sa:

• Mga plano sa paglikas at lokal na pampublikong sistema ng pagbabala
• Ano ang gagawin sa iyong mga alagang-hayop at livestock (baka, tupa, kambing, kabayo) kung kailangan mong lumikas
• Paano mo babawasan ang panganib ng pagbaha sa hinaharap sa iyong bahay o negosyo

Tukuyin ang mga suplay na maaaring kailanganin ninyo at magkasamang magplano.

Magpraktis ng iyong planong pang-emerhensya at ang daraanan mo sa paglikas tungo sa mas mataas na lugar.

Gumawa ng mga hakbang upang bawasan ang maaaring maging pinsala ng pagbaha at tiyaking ang iyong polisiya ng seguro ay sumasaklaw sa pinsala ng baha.

Ano ang gagawin sa oras ng pagbaha

Kaligtasan ang nangunguna. Huwag magsapalaran. Kumilos nang maagap kung makita mong tumataas ang tubig.

Ang mga baha at flash flood (biglang dating ng baha) ay maaaring mangyari nang mabilis. Kung makita mong tumataas ang tubig, huwag maghintay ng mga opisyal na babala. Pumunta sa mas mataas na lugar at manatiling malayo sa tubig-baha.

Huwag lumusong sa tubig-baha

Huwag kailanman magtangkang lumakad, lumangoy o magmaneho sa tubig-baha. Maraming pagkamatay sa baha na sanhi ng mga taong nagtangkang magmaneho sa tubig.

Laging ipalagay na ang tubig-baha ay kontaminado ng mga duming umagos mula sa bukid, kemikal at dumi sa imburnal. Maaari kang magkasakit mula sa kontaminadong tubig-baha. Tiyaking maghugas ng iyong mga kamay, damit at mga ari-arian matapos magkaroon ng kontak sa mga tubig-baha.

Kung posibleng babaha:

Manatiling may kaalaman. (external link)Makinig sa radyo o sundan sa online ang Civil Defence Emergency Management Group.

Maghandang lumikas at panatilihing malapit sa iyo ang iyong grab bag. Makinig sa mga awtoridad ng serbisyong pang-emerhensya at lokal na Civil Defence. Sundin ang anumang mga tagubilin tungkol sa paglikas ng inyong pook. Lumikas kung dama mong hindi ka ligtas.

Ilagay ang mga alagang hayop sa isang ligtas na lugar at ilagay ang mga livestock sa mas mataas na lugar. Kung kailangan mong lumisan, dalhin mo ang iyong mga alagang hayop. Kung hindi ligtas para sa iyo, hindi ligtas para sa kanila.

Isara ang tubig, patayin ang kuryente at gas kung pinayuhang gawin ito.

Itaas ang mga nasa sahig na mamahalin at mapanganib na mga bagay sa mataas na lugar hangga’t maaari. Kabilang dito ang mga kagamitang de-kuryente at mga kemikal. Gumamit ng mga sisidlang di-mapapasukan ng tubig upang imbakin ang mga mahahalagang bagay.

Itaas mula sa sahig ang mga kurtina, alpombra at kagamitan sa kama.

Tingnan ang iyong mga kapitbahay at sinumang maaaring mangailangan ng iyong tulong.

Ano ang gagawin pagkatapos bumaha

Bumalik lamang sa bahay kung sasabihan ka na ligtas itong gawin ng Civil Defence at mga serbisyong pang-emerhensya. Maaaring hindi ligtas na bumalik sa bahay kahit bumaba na ang tubig-baha.

Lumayo sa mga napinsalang pook. Maaaring maging sagabal ka sa pagliligtas at iba pang gawaing pang-emerhensya at manganib pang higit sa natitirang mga epekto ng baha.

Tumingin bago ka humakbang. Pagkatapos bumaha, ang mga lupa at sahig ay maaaring madulas o natatakpan ng sukal, kabilang ang mga basag na bote at pako.

Tulungan ang iba kung kaya mo, lalo na ang mga taong maaaring mangailangan ng karagdagang tulong.

Kung napinsala ang iyong propyedad

• Huwag gumawa ng anumang maglalagay sa panganib sa iyong kaligtasan o lalo pang makapinsala sa iyong propyedad.
• Kontakin ang iyong kompanya ng seguro sa lalong madaling panahon.
• Kung inuupahan mo ang iyong propyedad, kontakin mo ang iyong landlord (may-ari) at ang kompanya ng seguro para sa mga nilalaman.
• Kunan ng litrato ang anumang pinsala. Mapapabilis nito ang mga pagtasa ng iyong mga paghahabol.

Kaligtasan ng pagkain pagkatapos bumaha

Itapon ang mga pagkain at inuming tubig na nagkaroon ng kontak sa tubig-baha, kabilang ang mga de-lata.

Iwasang uminom o maghanda ng pagkain gamit ang tubig sa gripo hangga’t hindi mo natitiyak kung ito ay kontaminado. Sundin ang anumang tagubilin sa pagpapakulo ng tubig mula sa inyong mga lokal na awtoridad.

Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa kaligtasan ng pagkain sa oras ng emerhensya at pagkatapos nito, bisitahin ang website ng Ministry for Primary Industries (Ministri para sa Pangunahing mga Industriya).

Paglilinis pagkatapos bumaha

Linisin at patuyuin ang iyong bahay at lahat ng nilalaman nito. Maaaring gawing di-malusog ng tubig-baha ang hangin sa iyong bahay. Kapag nabasa ang mga bagay nang mahigit sa dalawang araw, ang mga ito ay karaniwang nagkakaamag. Maaaring mayroon ding mga mikrobyo at insekto sa iyong bahay pagkatapos bumaha.

Ang amag ay maaaring magdulot ng sakit sa mga taong may hika, alerdyi o iba pang mga problema sa paghinga.

Makipag-usap sa iyong doktor o iba pang medikal na propesyonal kung ikaw ay may mga tanong tungkol sa paglilinis o pagtatrabaho sa isang bahay na nabaha. Kung may napakaraming amag, maaaring nais mong umupa ng propesyonal na tulong upang linisin ang amag.

Protektahan ang iyong sarili sa pamamagitan ng pagsuot ng:

• isang sertipikadong respirator
• goggles
• mga guwantes
• pamproteksyong pananamit na natatakpan ang iyong mga braso at binti, at
• matibay na sapatos.

Itapon ang anumang nabasa ng tubig-baha at hindi na maaaring linisin.

Itapon ang anumang kahoy na sandok, plastic na kagamitan, at mga susuhan ng bote ng sanggol at mga dummy kung nalublob sila sa tubig-baha. Walang ligtas na paraan ng paglilinis ng mga ito.

Pakuluan sa malinis na tubig upang disimpektahin ang mga metal na kaserola at mga kagamitan.