Kapau ‘oku ‘i ai hao faingata‘a‘ia fakaesino pe ko ha fa‘ahinga fiema‘u te ke ala tu‘u ai ‘i ha tu‘unga fakatu‘utāmaki lahi ange ‘i ha hoko mai ‘a ha fakatamaki fakatu‘upakē, muimui ki he ngaahi sitepu ko ‘ení ke ke mateuteu ai.
‘I ha fakatamaki fakatu‘upakē, ‘e femo‘uekina ‘a e va‘a malu‘i sivilé mo e ngaahi sēvesi tokoni fakavavevavé ‘i hono tokoni‘i ‘o e kakai ‘oku nau fiema‘u lahi taha iá. Ko e me‘a ia ‘a ‘au ke ke mateuteu. ‘E ala ‘uhinga ia ki ha ‘i ai ha ngaahi me‘a hangē ko e nāunau fakafaito‘o pe ngaahi ma‘u‘anga ‘uhila talifaki ki ha ‘aho ‘e tolu pe lahi ange.
‘E uesia fēfē koe ‘e ha me‘a fakatu‘upakē? Fēfē kapau ‘e tāpuni ‘a e ngaahi halá mo e ngaahi falekoloa? Fēfē kapau ‘oku ‘ikai ke ‘i ai ha ‘uhila, vai, telefoni pe ‘initaneti? Fēfē kapau ‘e pau ke mou mavahe fakavavevave mei ‘api?
Talanoa mo homou ‘apí pea mo homou ngaahi kupu fetokoni‘akí fekau‘aki mo e:
Fakakaukau ki he me‘a te mou fai kapau:
Fa‘u ha palani ke haofaki ai ‘i ha fakatamaki fakatu‘upakē. ‘Oku totonu ke ke faitu‘utu‘uni ki he me‘a te ke lava ‘o fakahoko pē ma‘á ú mo e tokoni te ke fiema‘ú kimu‘a, lolotonga mo e hili ha hoko ‘a ha fakatamaki fakatu‘upakē.
Hiki ha lisi ‘o ho‘o ngaahi fiema‘u fakatāutahá mo ho‘o ngaahi ma‘u‘anga tokoni ki hono feau kinautolú ‘i ha hoko ‘a ha fakatamaki fakatu‘upakē. ‘E lava ‘e ha fakatamaki fakatu‘upakē ‘o liliu ‘a ho‘o malava ke fehangahangai mo ho ‘ātakaí. ‘Oku mahu‘inga ke ke palani atu ki he tu‘unga mā‘ulalo taha ‘o ha‘o lava ‘o fakahoko ha ngāue.
Fakapapau‘i ‘okú ke maheni mo e ngaahi palani ki ho‘o ngāué, ‘apiakó pe ha toe ngaahi feitu‘u kehe ‘okú ke fakamoleki ha taimi lahi ai. Kapau ‘oku ‘ikai fakakau ‘i he palani ‘a ho‘o ngāué pe ‘apiakó ha ngaahi fokotu‘utu‘u ma‘á e kakai faingata‘a‘ia fakaesinó, fakapapau‘i ‘oku ‘ilo ‘a e kau pulé ki ho‘o ngaahi fiema‘ú.
Fokotu‘u ha timi tokoni ‘o ha kakai te nau tokoni‘i koe ‘i ha hoko ‘a ha fakatamaki fakatu‘upakē, kimu‘a ‘i ha‘o fiema‘u kinautolu. ‘I ha hoko ‘a ha fakatamaki fakatu‘upakē, mahalo na‘a fiema‘u ke ke kole ha tokoni ke fakahoko ‘a e ngaahi me‘a ‘okú ke fa‘a fakahoko tau‘atāiná.
Ko e fuofua kakai ke tokoni ‘i ha me‘a fakatu‘upakē ‘oku fa‘a angamaheni ‘aki ko hao kaungā‘api, kaungāme‘a, kau tauhi mo e kaungā ngāue ia. ‘Oku totonu ko ha kakai pē ‘eni ‘oku nau fa‘a ‘i he feitu‘u tatau mo koé.
Fakamaheni atu ki ho ngaahi kaungā‘apí. Fevahevahe‘aki ‘a homou ngaahi fakaikiiki ki he fetu‘utakí ke mou fetu‘utaki ‘i ha hoko ‘a ha fakatamaki fakatu‘upakē. Fakamatala‘i ange ho‘o palani ki he me‘a fakatu‘upakeé pea fehu‘i ange fekau‘aki mo ‘enau ngaahi palaní.
‘Oua na‘á ke fakafalala ki ha toko taha pē. ‘E ‘ikai ala lava ‘a e tokotaha ia ko iá ‘o fetu‘utaki atu kiate koe pe ‘e ‘atā ‘i he taimi te ke fiema‘u ai iá.
‘E lava ke tokoni atu ho‘o kupu fetokoni‘akí ke ke mateuteu ai ki ha me‘a ‘e hoko fakatu‘upakē. Hangē ko ‘ení, te nau lava ‘o tokoni atu ke ke vakai‘i ho ‘apí pe ngāue‘angá ke fakapapau‘i ‘oku malu mo taau.
Langa hake ha timi tokoni ‘i he feitu‘u takitaha ‘okú ke ‘i ai ‘i ha konga lahi ‘o ho ‘ahó. Talanoa mo ho‘o timi tokoní fekau‘aki mo ho‘o palani ki ha me‘a fakatu‘upakeé. ‘E lava ke tokoni atu ‘eni ki he kau memipa ho‘o kau kupu fetokoni‘akí ke nau ako ‘a e founga lelei taha ke tokoni‘i ai koé mo ‘oatu ha ngaahi fakakaukau kehe ke ke fakakaukau atu ki ai.
‘Ahi‘ahi‘i ho‘o palaní mo ho ngaahi kupu fetokoni‘akí. Fakakau ‘i ai ‘a e anga ‘o ha‘o Tō, Malu‘i pea Piki Ma‘u ‘i ha mofuike pea mo e founga ‘o ha‘o mavahe kapau ‘okú ke ‘i ha feitu‘u ‘oku fiema‘u ke fetukutuku mei ai ‘i ha peaukula pe tāfea.
Felotoi ki he founga te mou fetu‘utaki ai lolotonga ha hoko ‘a ha me‘a fakatu‘upakē. ‘E anga fēfē ha‘āmou fetu‘utaki mo e ni‘ihi kehé kapau ‘oku mate ‘a e ‘initanetí mo e laine telefoni?
‘Ai ho‘o kau kupu fetokoni‘akí ke nau vakai atu koe ‘i he taimi pē ko iá kapau ‘oku fale‘i koe ke ke fetukutuku.
‘I ha fakatamaki fakatu‘upakē, ‘e lava ke tāpuni ‘a e ngaahi halá mo e ngaahi falekoloá ‘i ha ngaahi laui ‘aho. Fakapapau‘i ‘oku ‘i ai ha‘o ngaahi nāunau ke fe‘unga mo e ‘aho ‘e tolu pe ahi ange. Fakakau ha fa‘ahinga faito‘o pe me‘angāue makehe te ke ala fiema‘u.