Loga foki e tau vahega matematekelea i Niu Silani. Kumikumi ke iloa e falu matematekelea mo e iloa ko hai ne leveki atu ki ai.

Ko hai ne leveki ke he falu foki e tau matematekelea?

Kehekehe e tau kautaha gahua ne fa mahani ke gahua auloa ke leveki atu kaeke ke fai mena ka tupu fakalutukia mo e leveki ke he tau tagata ke haohao mitaki. Ko e kautaha gahua ka fakagahua fakamua ke he tau matematekelea ka tutupu to uta ni ke he tau faga matematekelea poke taha lekua ne kua tupu fakalutukia.

Falu a tau lekua ne kua tutupu fakalutukia ne kua lata ke moua e gahuahuaaga mitaki he tau faahi gahua ne lagomatai atu ki ai. Kaeke kua pihial, kua maeke e tuaga ke he tau mene tutupu fakalutukia ke he maaga poke motu ke fakapuloa.

Tatalu pikitia

Ko e tupu e tatalu pikitia he magaaho ka totolo mafiti e gagao mo e lauia ai e taha motu poke loga e motu ne vikotakai e lalolagi. Ka tupu pehe nei, to maeke ke gagao e tokologa ia tautolu.

Ko e Ministry of Health ko e takitaki he tau kautaha gahua ne palana mo e tali atu ke he tau tatalu pikitia i Niu Silani.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Ministry of Health logo

Kumikumi ke moua e tau vala tala hagaao ke he gagao tatalu fulu (influenza) ne haha i ai he poko kupega hila he Ministry of Health.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Te Whatu Ora logo

Kumikumi ke moua e tau vala tala foou hagaao ke he COVID-19 he poko kupega hila Te Whatu Ora.

Afi Puho

Kaeke ke kitia e koe e ahua poke afi puho mo e talitonu ni a koe kua nakai hagahaga mitaki, tauhea atu ke he 111 mo e ole fakamafiti ke he ‘Fire’.

Na maeke e afi puho ke tamata foki ni ha ko e tau lutulutu fano ni he tagata. Fakataitai ke he tau afi puho he tau kemuaga ka vela mo e hola mai he tokaaga, tau matapaula, poke tau afi tugitugi, tau afi lalahi poke tau tugitugi he tau kelekele faama ne kua hola vao mo e nakai fai taofi. Ko e tau peleoafi, tau pou hila ne kua mapelu poke mokulu ki lalo ne fa mahani foki ke tamata e tau afi puho. Pihia foki e tau lupa vela mai he tau moa toho poke tau potu tapaka.

Ko e Fire and Emergency New Zealand ne toka ki ai e tau fekau ke lata mae puipui mai he tau afi puho, tau mautali mo e taofi.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Fire and Emergency New Zealand logo

Kumikumi e tau vala tala hagaao ke he haohao mitaki mai he tau afi puho he poko kupega hila Fire and Emergency New Zealand.

To e laa

Kaeke kua magomago e fonua ha kua to e laa ke he haau a matakavi maeke ia koe ke matutaki atu ke he tufono maaga ke moua foki falu a vala tala.

Magomago e fonua ha kua to e laaa kua mo e kua ku e vai ke he taha matakavi mo e kua lauia e fakaaogaaga he vai ati lahi mai e hagahagakelea kaeke ke vela taha afi.

Ko e Ministry of Primary Industries ne kua toka ki ai e levekiaga ke fuafua mo e fakavahega e magomago ke he fonua ha kua to e laa.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Ministry for Primary Industries logo

Kumi e tau vala tala mo e tau koloa lagomatai hagaao ke he tau mate afu he poko kupega hila he Ministry for Primary Industries.

Tau mahani kolokolovao mo e fakamatakutakuina

Tauhea atu tumau ke numela 111 kaeke ke fai hagahagakelea ke mate poke malona e tau koloa.

Ko e taha motu haohao mitaki foki ni a Niu Silani ka e nakai haohao mitaki katoatoa ke he tau mahani kolokolovao. Kua lata lahi ke mailoga e koe mo e moua e tau puipui ke leveki aki ni a koe.

Lagomatai mo e leveki e New Zealand Police ke he tau vahega he tau mena tutupu fakalutukia mo e tau tutuaga hagahaga kelea ke he motu. Kua toka ki ai e levekiaga ke he tau matafakatufono mo e utakehe he tau mahani kolokolovao. Lagomatai foki a lautolu ke taofi e haohao mitaki he tau tagata.

Tauhea atu ke he 105 ke hokotaki e tau mena kua fita e tutupu ka e nakai kua lata ke moua e tau lagomatai mafiti mai he Police.

Ko e laini matutaki ki Fafo
New Zealand Police logo

Kumikumi e tau vala tala hagaao ke tau mahani kolokolovao mo e fakamatakutaku ne haha i ai ke he poko kupega hila he New Zealand Police.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Escape Hide Tell logo

Kumikumi ke he tau vala tala ke iloa ko e kitia fefe mo e hokotaki e tau mahani kua nakai hakohako ke he poko kupega hila he New Zealand Police. Fakaako ke iloa ko e heigoa ke taute kaeke kua lauia ke he taha latau fakamatakutaku poke taha mena pehe nei foki.

Ko e tau moko kelea mo e tau gagao kelea ne haha i ai ke he tau manu mo e tau akau

Ne takitaki he Ministry for Primary Industries e faahi ne gahua ke puipui a Niu Silani mai he tau moko mo e tau gagao kelea. Lalafi ki ai e tau puhala ke puipui ha ko e tau gagao ne kua moua ha ko e tau moko mo e tau gagao kelea.

Ne takitaki he Ministry for Primary Industries e faahi ne gahua ke puipui e tau kai ha Niu Silani. Ne puipui foki ke he tau malolo tino mo e moui olaola he tau tagata ke he motu nei pihia mo e tau atu motu kehe foki.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Ministry for Primary Industries logo

Kumikumi ke iloa atu falu vala tala hagaao ia ke he ha Niu Silani a tau puhala ke haohao mitaki mai he tau moko mo e tau gagao kelea he poko kupega hila he Ministry for Primary Industries.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Ministry for Primary Industries logo

Kumikumi ke iloa atu falu vala tala hagaao ia ke he ha Niu Silani a tau puhala ke haohao mitaki e tau menakai he poko kupega hila he Ministry for Primary Industries.

Tau vai kona

Ko e kakano he vai kona ko e ha vai ni ne haha i ai e tau kona ne maeke ke pa, vela, hi, popo, mo e kona ke he takatakaiaga.

Ko e takitaki he tau matakau ne leveki ke he tau mena tutupu fakalutukia ha ko e tau vai kona e Fire and Emergency New Zealand.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Fire and Emergency New Zealand logo

Fakaako ke iloa atu hagaao ia ke tau vai hagahagakelea he poko kupega hila he Fire and Emergency.

Ko e laini matutaki ki Fafo
WorkSafe New Zealand logo

Kumikumi ke he tau vala tala mo e tau hatakiaga kaeke ke gahua mo e tau vai hagahagakelea he poko kupega hila WorkSafe.

Ko e tau vahega matematekelea

Na loga lahi e tau matematekelea tutupu pauaki i Niu Silani. Kumikumi ke iloa ko e heigoa ke taute to hoko, kua hoko mo e kua mole e tau vahega kehekehe he tau mena tutupu fakalutukia.