‘Oku fengāue‘aki fakataha ha ngaahi va‘a ngāue kehekehe ke tokanga‘i ‘a e ngaahi fakatamaki fakatu‘upakeé mo tauhi ke malu ‘a e kakaí. Fekumi pe ko hai ‘okú ne fakahoko ha fa‘ahinga fatongia ‘i ha fakatamaki fakatu‘upakē.

Civil Defence Emergency Management Groups (Ngaahi Kulupu Pule ‘a e Civil Defence ki he Ngaahi Fakatamaki Fakatu‘upakeé)

Ko e lahi taha ‘o e ngaahi fakatamaki fakatu‘upakē iikí ‘oku tokanga‘i ia ‘e he sēvesi tokoni fakavavevave ‘oku kaunga ki aí. Hangē ko ‘ení, ‘oku pule‘i ‘a e vela ‘a e ngaahi falé ‘e he Fire and Emergency New Zealand.

‘Oku ‘i ai foki mo e ngaahi me‘a ‘oku hoko ‘i Nu‘u Sila meí he tu‘unga si‘isi‘i pē ki he lotoloto ‘a ia ‘oku fakatupunga ‘e ha ngaahi fakatamaki fakaenatula hangē ko ha tāfea. ‘Oku tokanga‘i ‘eni ‘e ho‘omou kōsilio fakakoló pe Civil Defence Emergency Management Group. Ko e ngaahi Civil Defence Emergency Management Groups ‘oku kau ki ai ‘a e ngaahi kōsilio fakakolo mo e fakavahe ‘i ha vahefonua.

‘Oku ‘i ai ‘a e ngaahi Civil Defence Emergency Management Groups ‘e hongofulu mā ono ‘i Nu‘u Sila.

Fakafehokotaki‘anga ki tu‘a
Civil Defence logo

Kumi ‘a ho‘o Civil Defence Emergency Management (CDEM) Group fakakoló.

Tu‘utu‘uni ngāue ki ha fakatamaki fakatu‘upakē fakakolo

‘Oku ‘i ai ha ngaahi fakatamaki fakatu‘upakē ‘e ni‘ihi ‘oku fiema‘u ha ngāue fakafekau‘aki lahi ange ia ki ai ‘a e ngaahi sēvesi tokoni kehekehe. ‘I he me‘á ni, ‘e lava ke fanongonongo ha tu‘utu‘uni ngāue ki ha fakatamaki fakatu‘upakē fakakolo. ‘Oku ‘oange ‘e ha tu‘unga ngāue ki ha fakatu‘utāmaki fakatu‘upakē fakakolo (state of local emergency) ‘a e ngaahi mafai makehe ki he Civil Defence Emergency Management Group ‘oku kaunga atu ki aí ke ne ngāue ai ki he fakatamaki fakatu‘upakeé.

‘I ha tu‘utu‘uni ngāue ki ha fakatu‘utāmaki fakatu‘upakē fakakolo, ‘e tokanga‘i ‘e he Civil Defence Emergency Management Group ‘a e ngāue ki he fakatamaki fakatu‘upakeé. ‘Oku kau ki heni ‘a e:

  • fokotu‘utu‘u fakafekau‘aki mo e ngaahi sēvesi tokoni kehe ki he ngaahi fakatamaki fakatu‘upakeé
  • fakapapau‘i ‘oku ‘i ai ha nofo‘anga fakataimi, me‘atokoni mo ha vai
  • fakapapau‘i ‘oku pule‘i totonu ‘a e hū ki he ngaahi feitu‘u ‘oku fakatu‘utāmakí, pea mo
  • toutou tuku atu ha ngaahi fakamatala ki he kakaí.

‘E toe ala tokoni foki ‘a e ngaahi Civil Defence Emergency Management Groups ‘i he taimi ‘e ni‘ihi ‘e ‘ikai tu‘utu‘uni ai ha tu‘unga ngāue ki ha fakatamaki fakatu‘upakē.a.

Tu‘utu‘uni ngāue ki ha fakatamaki fakatu‘upakē fakafonua

‘I he ngaahi fakatamaki fakatu‘upakē lalahí, ‘e lava ke fakahā ‘e he Minisitā ki he Emergency Management (Tokanga‘i ‘o ha Fakatamaki Fakatu‘upakē) ha tu‘utu‘uni ngāue ki ha fakatamaki fakatu‘upakē fakafonua. ‘I he me‘á ni, ‘oku pule‘i leva ia ‘e he Director of Civil Defence Emergency Management (Talēkita ki hono Tokanga‘i ‘o e Fakatamaki Fakatu‘upakē ki he Malu Fakasivilé). ‘E leva‘i leva ‘e he National Emergency Management Agency ia ‘a e ngāue ke tali atu ki he fakatamakí.

Ngaahi ngāue kehe ‘a e Civil Defence Emergency Management Groups

Makehe meí he ngaahi fakatamaki fakatu‘upakeé, ‘oku tokoni ‘a e ngaahi Civil Defence Emergency Management Groups ke langa ha ngaahi kolo tu‘uloa lahi ange. ‘Oku kau ki heni ‘a e:

  • ngāue ke fakasi‘isi‘i ‘a e ngaahi me‘a ‘oku ala fakatu‘utāmaki mo fakatu‘utāmaki ‘oku fehangahangai mo e tūkui koló
  • palani atu ki he ngaahi ngāue ke tali ki he ngaahi fakatamaki fakatu‘upakeé, mo e
  • tataki ‘o e fakaakeaké hili ‘a e fakamataki lahi na‘e hokó.

‘Oku fengāue‘aki vā ofi ‘a e ngaahi Civil Defence Emergency Management Groups mo e:

  • ngaahi sēvesi tokoni ki he me‘a fakatu‘upakeé
  • ngaahi potungāue ‘a e pule‘angá
  • iwi
  • ngaahi kautaha fakahoko ngāue ki he ngaahi sēvesi mātu‘aki fiema‘ú hangē ko e ‘uhilá, fetu‘utakí, mo e kasá; pea mo e
  • ni‘ihi kehe ‘oku nau faitokonia ‘a e kakaí mo e ngaahi komiunitií ‘i ha fakatamaki fakatu‘upakeé. 

Ko e Civil Defence Emergency Management Group kotoa pē ‘oku ‘i ai ‘a ‘enau Civil Defence Emergency Management Plan (Palani ki hono Toakanga‘i ‘o ha Fakatamaki Fakatu‘upakē ki he Malu Fakasivilé). Kuo pau ke fakakau ‘i he Palaní:

  • pe ko e fakatu‘utāmaki mo e ngaahi me‘a ala fakatu‘utāmaki fē ‘e tokanga‘i ‘e he Civil Defence Emergency Management Group takitaha
  • founga ‘e leva‘i ai kinautolú, pea mo e
  • palani fakataumu‘a-pau ki he fakaakeake meí ha ngaahi fakatu‘utāmaki mo ha ngaahi me‘a ala fakatu‘utāmaki. 

National Emergency Management Agency (Va‘a Ngāue Pule Fakafonua ki he Ngaahi Fakatamaki Fakatu‘upakeé)

Makehe meí he ngaahi fakatamaki fakatu‘upakeé, ‘oku poupou‘i ‘e he National Emergency Management Agency ha mo‘ui kītaki lahi ange ‘i he ngaahi fakatamakí. ‘Okú ne toe tokanga‘i foki mo e fa‘unga ngāue ‘a Nu‘u Sila ki hono leva‘i ‘o e ngaahi fakatamaki fakatu‘upakeé. ‘Okú ne fakapapau‘i ‘oku ngāue ‘a e fa‘unga ngāué ‘o hangē ko ia ‘oku fai ki ai ‘a e faka‘amú mo ‘ilo‘i ‘a e ngaahi faingamālie ke fakalelei‘i aí.

‘Oku poupou atu ‘a e National Emergency Management Agency ki he mahino mo e fokotu‘utu‘u fakakoló, fakavahefonuá mo e fakafonuá. ‘Oku kau ki heni ‘a e pule‘angá, iwi, ngaahi pule‘anga fakakoló, mo e ngaahi kautaha fakatāutahá mo e fakakomiunitií.

Ko e National Emergency Management Agency ‘okú ne:

  • fekumi ke ‘ilo‘i ‘a e ngaahi fakatamaki fakatu‘utāmaki mo ala fakatu‘utāmaki lahi ki he fonuá fakakātoa
  • ‘oatu ha fale‘i ki he ngaahi Civil Defence Emergency Management Groups mo e ni‘ihi kehé kau ki hono leva‘i ‘o ha ngaahi fakatamaki fakatu‘upakē, pea mo n
  • muimui‘i ‘a e faifatongia ‘a e ngaahi kulupu Civil Defence Emergency Management