Ka pāngia pea ngā ratonga wai hei te ohotata. Me whai putunga wai mō te toru rā, neke atu rānei.

Kia hia te wai me rokiroki

Pupuritia te rahinga wai mō te toru rā. Ka hiahia koe ki te toru rita o te wai inu mō ia tangata, mō ia rā (ko te iwa rita mō ia tangata mō te toru rā). E ōrite ana tēnei ki ngā pounamu inu mirumiru e 2.25 rita te rahi e whā. Ka rawaka tēnei mō te inu, mō te akuaku noa hoki.

Me rokiroki kia nui ake mēnā ka taea. Ka whakarea rua pea ngā taiao wera, te mahinga ā-tinana taumaha i te rahi ka hiahiatia.

Ka nui ake hoki te rahi ka hiahiatia e ngā tamariki, e ngā whaea whāngai ū, e ngā tāngata māuiui.

Whakaritea kia whakaurua he wai inu, he wai horoi hoki mō ō mōkai. Ka hāngai te rahi ka hiahiatia ki ō rātou rahi, ki ngā āhuatanga hoki. Kia maumahara he auau tā ngā mōkai inu i te wai nui ake ina hēmanawa ana.

Ka nui atu te wai ka hiahiatia mēnā e hiahia ana koe ki te horoi tinana, ki te tunu kai, ki te horoi rānei ki te wai, mēnā ka roa te ohotata rānei.

Ko ētahi wāhi o Aotearoa ka roa ake i te toru rā pea te noho kore wai hei te wā o te ohotata. Ka taea e tō Rōpū Whakahaere o Te Rākau Whakamarumaru te tūtohu i te rahi me rokiroki e koe.

 

Hononga ā-waho
Civil Defence logo

Rapua tō Rōpū Whakahaere o Te Rākau Whakamarumaru (CDEM).

Ngā kōwhiringa putu wai

Kei reira ētahi atu āhuatanga maha ka taea e koe te putu wai ohotata.

  • Me whakarite āu ake wai ki rō pātara waireka. Kaua e whakamahi i ngā tiaka kirihou, ngā ipu papamārō rānei he miraka i roto i mua. Tē taea te tango te pūmau miraka mai i ēnei ipu.
  • Ka taea hoki te whakakī ipu aihikirīmi ki te wai. Tuhia he tapanga ki ēnā, ā, pupuritia ki te pouaka tio. Ka āwhina pea ēnei kia mātao tonu te kai ki te weto te hiko, ā, ka whakamahia hoki hei inu.
  • He tino puna wai hoki tō puoto wai wera, tō kura wharepaku hoki. Hihira kua pai te whakapūmau i tō puoto wai wera, i tō taika o runga hoki. Kaua e whakamahi i te wai mai i te kura wharepaku mēnā e whakamahi ana koe i ngā matū horoi wharepaku.
  • He kōwhiringa hoki ngā kura rokiroki wai. He nui ngā āhua, ngā rahinga hoki o ngā kura rokiroki wai. Tonoa tō kaunihera ā-rohe mēnā rānei he here whakamahere me whai whakaaro e koe i mua i te whakatū i tētahi kura wai rahi.

Mēnā e whakamahi ana koe i te wai ua kua kohia, me whakaritea ka patuerotia e koe ki te matū patuero ā-kāinga. Ki te kore koe e mōhio ki te kounga o te wai, kaua e inu.

Hononga ā-waho
Ministry of Health logo

Rapua he kupu āwhina mō te tiaki ka noho haumaru te wai taika i te tāwahawaha, e tae rā anō ana ki te whakamahinga o ngā tātari wai, ki te pae tukutuku a HealthEd.

  • Mēnā kei te whakarite koe i āu ake ipu wai, me whai i ngā tohutohu i raro.

    • Ki te kōwhiri koe ki te whakamahi i āu ake ipu rokiroki, ko te painga atu ko ngā pounamu inu mirumiru kirihou.
      • Kaua e whakamahi i ngā tiaka kirihou, ngā ipu papamārō rānei he miraka i roto i mua. Tē taea te tango te pūmau miraka mai i ēnei ipu. Ka tukuna e ērā te taiao mō te tipuranga huakita ina rokirokia te wai ki roto.
      • Kaua e whakamahi i ngā ipu karāhe nā te mea ka pakaru pea, he taumaha hoki.
      • Kaua e whakamahi i ngā ipu pepamārō, nā te mea ka komama pea. Kāore i te hangā ēnei ipu mō te rokiroki wē mō te wā roa.
    • Ka taea hoki te hoko i ngā ipu rokiroki-wai kounga-kai mai i ngā toa taputapu, i ngā toa rawa tōpuni rānei.
    • Āta horoia ngā ipu ki te wai wera. Kaua e whakamahi i te wai kohua nā te mea ka whakakino tēnei i te pounamu.
    • Whakakīia katoatia ki te wai korere noa tae rā anō kia maringi ai. Tāpiritia ki te wai kia rima ngā pata o te whakatoki haumāota wē ā-kāinga mō ia rita wai. Kaua e whakamahi i ngā whakatohi e whai kakara ana, e whai matū whakamākū, e whai tāpiritanga anō rānei. Ka māuiui pea te tangata i ēnei. Kaua e inu mō te 30 meneti i te itinga iho ā muri i te patuero.
    • Kia ita te kōpani i ngā ipu ki ngā kōpani tūturu. Kia tūpato kia kaua e tāhawahawa i ngā kōpani mā te pā ki roto ki ō matimati.
    • Tuhia tētahi rā ki te mata o waho o ngā ipu kia mōhio ai koe i hea i whakakīa. Whakaputuhia ki tētahi wāhi kōangiangi, pōuri hoki.
    • Hihiratia ngā pounamu i ia 6 marama. Ka taea e koe tēnei ina huri ngā karaka i te wā whakaroa awatea. 
    • Ki te kore te wai e mā, whiua atu, ā, whakakīia anō ngā pounamu mā ki te wai mā me te whakatoki.

Te wai kua whakapounamutia arumonitia

Ki te kōwhiri koe ki te hoko i te te wai kua whakapounamutia arumonitia, rokirokia ki te ipu taketake hīra. Kaua e huaki tae rā anō kia hiahiatia hei whakamahi. Tirohia, ā, whakakapia e ai ki te rā pau.